Zastanawiając się nad tym jak doprowadzić światło i świeże powietrze do pomieszczeń na poddaszu mamy do wyboru głównie dwa rozwiązania – lukarny i okna połaciowe. Rozwiązania te nastręczają zupełnie innych trudności w wykonaniu, kosztach tegoż wykonania i późniejszym użytkowaniu.
W przypadku Okien lukarnych należy zbudować konstrukcję zadaszenia okna wbudowana w połać dachu. Jeśli jest to nowy dach, projekt przewiduje odpowiednie rozstawienie krokwi, pracę konstrukcji pod dodatkowym obciążeniem, itd. Jeśli to dach przebudowywany, kłopot jest większy nie tylko z przebudową konstrukcji dachu, lecz dodatkowo należy zgłosić się do właściwych organów w związku z pozwoleniem na przebudowę. Wybudowanie konstrukcji okna kończy się odpowiednim ociepleniem zewnętrznym i wewnętrznym oraz pokryciem zadaszenia okna zwykle tym samym materiałem co reszta dachu.
Wstawienie okna nawet w stary dach nie jest tak skomplikowane. Zwykle wymaga wykonania otworu w płaci, wu ciecia ołacenia lub tez deskowania.
W większości przypadków nowe okna połaciowe maja w komplecie gotowe elementy łączne z połacią, oblachowanie umożliwiające połączenie okna z każdym rodzajem pokrycia dachowego. Prawidłowy montaż okna dachowego powinien uchronić nas przed nieszczelnościami, ponadto łatwiej wykonać szczelne połączenie okna z połacią niż zabezpieczyć lukarnę w swej znacznie bardziej skomplikowanej konstrukcji.
Ważnym argumentem na korzyść okna połaciowego jest to, że zwykle wpada przez nie nawet do 50% światła więcej niż przez okno o tej samej powierzchni w pozycji pionowej.

    Prawda jednak jest, że oglądając polska architekturę, zauważymy wyraźnie, że lukarny przeważają w rozwiązaniach doświetlania poddaszy. Ponadto trzeba przyznać, że lukarny są ważnym elementem budynku wpływającym na jego wygląd. Okna dachowe z pewnością nie zdobią tak naszych domów jak lukarny i nie nadają im swojskiego charakteru. Jednakże  pomieszczenia poddasza z tymi oknami, często nawet łączonymi dają niesamowite efekty świetlne, rozjaśniając pomieszczenia i zapewniając wspaniały widok lub jeśli umieszczone są wyżej dają nam ogromna ilość światła z ciągłym widokiem nieba. Lukarny za to dają bardziej przytulne pomieszczenia, tworzą dodatkowe przestrzenie możliwe do zagospodarowania.


Doświetlenie
Okna połaciowe:
Wg przepisów powierzchnia okien powinna mieć nie mniej niż 1/8 powierzchni podłogi pomieszczenia. W pomieszczeniach poddasza liczy się tą powierzchnie okna od podłogi, nad którą dach znajduje się na wys. 1,9m i wyżej. Przy czym powierzchnia lukarny powinna być większa od okna połaciowgo, dla którego stosunek powinien być nie mniejszy niż 1/10. Dlatego, że przez okna płaciowe wpada więcej światła z powodu nachylenia go pod innym katem.

Okna połaciowe znacznie lepiej doświetlają pomieszczenia i znacznie równomierniej, dlatego sprawdzają się w pokojach dziennych.

Lukarny oświetlają najlepiej pomieszczenie głównie blisko niej samej, a w miarę oddalania się od niej natężenie światła spada.

Warto zamontować więcej okien mniejszych rozmiarów niż jedno duże. Jeżeli mamy w pomieszczeniu ścianę „kolankową”, warto umieścić też okno kolankowe. Znacznie poprawi to doświetlenie, kąty padania światła jak i widok.

Lukarny:
Lepiej zbudować jedną większą lukarnę z dwoma nawet oknami niż dwie lukarny po jednym wąskim oknie, które będzie wpuszczało jedynie dwie smugi światła.

Odległość lukarny do przeciwległej ściany nie powinno być większe niż pięć metrów. Szerokość lukarny powinna być szersza od połowy szerokości pomieszczenia.


Usytuowanie lukarn i okien połaciowych

Dolna krawędź okien i lukarn nie powinna być wmontowana wyżej niż na wysokości 85 cm. To ważne dla wygody użytkowania jak i dla osiągnięcia odpowiedniego widoku. Górna krawędź okna powinna znajdować się na wysokości ok. 2 m. na takiej wysokości dobrze jest zamontować okna obrotowe zamykane od góry. Okna zamykane od dołu powinno się montować na wysokości 120 cm od podłogi.
Tak więc wysokość montażu okien połaciowych powinna być uzależniona od sposobu ich zamykania by posługiwać się nimi komfortowo.

Górna krawędź okna lukarny powinna sięgać wysokości ok. 220 cm, aby można było przez nie wyjrzeć w pozycji stojącej. Dolna krawędź może być umieszczona na wysokości 85 – 100 cm, czyli tak, jak w oknach zamontowanych w pomieszczeniach bez skosów. Aby wygodnie otwierać i zamykać okna lukarny, klamki umieszcza się w połowie ich wysokości, tak jak w zwykłych oknach fasadowych.

Cechy użytkowe

Okna połaciowe
Doświetlają pomieszczenia skuteczniej od lukarn, ale w przeciwieństwie do lukarn nie zwiększają przestrzeni pomieszczenia. Trzeba mieć na uwadze warunki. Podczas upału pomieszczenie z oknami połaciowymi nagrzewa znacznie szybciej i silniej niż takie samo z lukarnami. Należy wcześniej o tym pomyśleć. Dobrym rozwiązaniem są markizy lub rolety. Może nam tez nalecieć  deszczu na podłogę, gdy zapomnimy zamknąć okno przed wyjściem z domu. Oczywiście można zamontować czujniki deszczu i automatykę do zamykania okien, ale to znacznie podnosi koszty.Z oknami jest też ten problem, że ze względu na swoje nachylenie brudzą się znacznie częściej niż lukarny.

Lukarny

Okna połaciowe, tak samo jak tradycyjne, składają się ze skrzydła, ościeżnicy, przeszklenia i okucia obwiedniowego, a dodatkową, integralną częścią niektórych okien jest kołnierz uszczelniający: do innych okien taki kołnierz jest sprzedawany oddzielnie. Ramy okienne
najczęściej wykonane są z drewna sosnowego, osłoniętego na zewnątrz profilami z aluminium, miedzi lub tytanocynku. Produkuje się
też okna połaciowe z PVC lub o zewnętrznej warstwie poliuretanowej, a wewnętrznej drewnianej: te ostatnie są odporne na wilgoć,
więc nadają się do łazienek i kuchni.

Lukarny mają konstrukcję złożoną ze ściany frontowej z otworem okiennym, ścianek bocznych i daszka. Jeżeli pomieszczenie jest adaptowane i szerokość lukarny nie przekracza dwóch metrów, ścianę frontową buduje się z drewna. Gdy dom jest nowo budowany
i ściany lukarny mają być szersze niż dwa metry, lepiej jest je wykonać z żelbetu. Ścianki boczne lukarny są konstrukcją szkieletową, którą obija się płytami OSB i wykańcza sidingiem winylowym, oblicówką z drewna lub materiałem, którym pokryty jest dach. Daszek wykańcza się standardowo tym samym materiałem co dach domu.

Co jest ważne w czasie budowy i montażu!

Oba rozwiązania są różne, ale na tyle skomplikowane, że należy zlecić to fachowcom. Koszt kupna i zamontowania okna połaciowego
jest około 50% niższy niż koszt wybudowania lukarny o tej samej powierzchni przeszklenia.
Większość modeli okien połaciowych można montować na dachach o kącie nachylenia między 15 a 90 stopni, ale są też takie, które nadają
się do wbudowania w dach o nachyleniu od 15–20 do 55–65.
Podczas montażu trzeba zwrócić szczególną uwagę na właściwe ocieplenie ościeżnicy: w tym celu po zamocowaniu okna w połaci dachowej przestrzenie między dachem a krokwiami wypełnia się materiałem termoizolacyjnym (np. wełna mineralną). Przed zamontowaniem kołnierza uszczelniającego trzeba dokładnie wywinąć izolację przeciwwilgociową na zewnętrzną stronę ościeżnicy i zamontować rynienkę odwadniającą.

Lukarna
Lukarnę najlepiej jest budować na dachach o nachyleniu 45 stopni, opartych na ścianach kolankowych o wysokości powyżej metra. Szczególną uwagę należy zwrócić na zachowanie ciągłości izolacji: folię dachową ułożoną na lukarnie trzeba bardzo dokładnie
 Wywinąć na okno i połączyć z folią na dachu. Ponadto należy dobrze uszczelnić (np. impregnowanymi gąbkami uszczelniającymi) blachy koszowe, które montuje się na styku połaci dachowej ze ściankami bocznymi. Podczas budowy lukarn łatwiej popełnić błędy, najczęściej spowodowane przerwaniem ciągłości izolacji termicznej, które skutkują powstaniem mostków termicznych, czyli miejsc, przez które ucieka ciepło. Dlatego do domów energooszczędnych zaleca się raczej okna połaciowe, które obecnie produkuje się też w wersji energooszczędnej, np. z dwukomorowym pakietem szybowym.

Co wybrać?
Zarówno lukarny jak i okna połaciowe mogą dobrze doświetlić pomieszczenia, jeśli właściwie przemyśli się ich umieszczenie i rozmiar. Co prawda lukarny mogą być nawet o połowę droższe od okien połaciowych, ale trzeba uwzględnić co chcemy osiągnąć: czy np. chcemy zmienić wygląd budynku i uzyskać nieco więcej miejsca na poddaszu?, wówczas lepiej wybrać lukarny. Jeżeli nie chcemy zmieniać wyglądu budynku od zewnątrz i zależy nam na oszczędnościach, wybierzmy okna połaciowe.